Çin sahil güvenliğine ait 8 geminin Güney Çin Denizi’ndeki ihtilaflı sularda Filipinler’e ait gemiye çarparak taciz ettiğini duyuran Filipinler Haber Ajansına (PNA) göre, Batı Filipin Denizi Ulusal Görev Gücünden (NTF-WPS) yapılan açıklamada, Balıkçılık ve Su Kaynakları Bürosu’na (BFAR) ait geminin, Filipinli balıkçılara mazot, gıda ve tıbbi malzeme ikmali için insani yardım görevinde olduğu sırada Çinli gemilerin tacizine uğradığı belirtildi.
Açıklamada, Çin sahil güvenliğine ait 8 geminin, BFAR’a ait gemiye Escoda Sığı yakınlarında çarptığı ve tazyikli su sıkarak motorunun arızalanmasına neden olduğu kaydedildi.
Profesyonel olmayan, agresif ve yasa dışı eylemlerin Filipinli mürettebatın ve hizmet etmeleri gereken balıkçıların güvenliği açısından ciddi riskler oluşturduğunun altı çizilen açıklamada, “Bu provokatif manevralara rağmen BFAR gemisindeki mürettebat yüksek moralini korumuş, güvende ve zarar görmeden kalmıştır” ifadesi kullanıldı.
Açıklamada, Çin’e bölgesel barış ve güvenliği istikrarsızlaştıran provokatif eylemleri durdurma çağrısı yapıldı.
Son haftalarda iki ülke arasında ihtilaflı sularda artan tansiyon göze çarpıyor.
19 Ağustos’ta Güney Çin Denizi’nin doğusundaki Scarborough Sığı’nda uçan Filipinler’e ait “Cessna 208B Grand Caravan” tipi uçağa Çin ordusuna ait savaş jeti tehlikeli şekilde yanaşmış ve işaret fişeği atmıştı.
Benzer durum, 22 Ağustos’ta Çin’in kontrolündeki Subi Resifi yakınlarında da yaşanmıştı.
Yakın zamanda Filipinler ile yaşanan benzer gemi kazasında Çin’i suçlayan açıklamaları sonrası Washington’a sert tepki veren Pekin, ABD’nin Güney Çin Denizi’ndeki anlaşmazlığın tarafı olmadığını hatırlatmıştı.
Güney Çin Denizi anlaşmazlığı
Güney Çin Denizi, kıyıdaş ülkelerin bağımsızlıklarını kazandığı İkinci Dünya Savaşı’ndan bu yana bölge ülkeleri arasında egemenlik ihtilaflarının odağında yer alıyor.
Çin, ilk kez 1947’de yayımladığı haritayla Güney Çin Denizi’nin yüzde 80’i üzerinde egemenlik iddiasında bulunurken yer altı kaynakları açısından zengin bölgede Filipinler’in yanı sıra Vietnam, Brunei ve Malezya da hak iddia ediyor.
Çin’in bölgedeki ihtilaflı adalarda üsler inşa etmesine, askeri unsurların yanı sıra sivil gemi filolarıyla varlık göstermesine bölge ülkelerinin yanı sıra ABD de karşı çıkıyor.
Lahey’deki Daimi Tahkim Mahkemesi, 2016’da Filipinler’in başvurusuyla verdiği kararda Çin’in, Güney Çin Denizi’nde tek taraflı egemenlik taleplerinin yasal olmadığına hükmetmişti.
Filipinler’in ABD’ye yaklaşması
Manila yönetiminin, bu gerilimler arasında, Çin donanması ve sahil güvenliğinin görece üstünlüğünü göz önünde bulundurarak, savunma konusunda ABD ile işbirliğini geliştirdiği gözleniyor.
Filipinler, Şubat 2023’te, ABD Savunma Bakanı Lloyd Austin’in ülkeyi ziyareti sırasında, iki ülke arasındaki Genişletilmiş Savunma İşbirliği Anlaşması (EDCA) kapsamında ABD ordusunun 4 askeri üsse daha erişimine izin verileceğini duyurmuştu.
2014 tarihli anlaşma kapsamında Filipinler’de halihazırda 5 askeri üsse erişimi bulunan ABD, Güney Çin Denizi’ne hakim konumdaki Luzon Adası ve Çin ile egemenlik ihtilafındaki Tayvan’a yakın kuzeybatı bölgelerine asker konuşlandırma imkanı edinmişti.
Filipinler Savunma Bakanı Gilberto Teodoro, 6 Şubat’ta, ülkenin kuzeyinde, Tayvan’ın 200 kilometre mesafedeki Batanes Takımadaları’nı ziyaretinde, buradaki “askeri varlığın artırılması ve tahkimatın güçlendirilmesi” talimatı verdi.
Çin, Filipinler’in kararına “Tayvan sorunuyla ilgili ateşle oynamaması” yönünde tavsiyede bulunarak tepki gösterdi.
Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Wang Wenbin, “Tayvan sorunu, Çin’in temel çıkarıdır ve aşılmaması gereken kırmızı çizgisidir. Filipinler’deki ilgili taraflar, başkaları tarafından manipüle edilmekten ve kendilerine zarar vermekten kaçınmalıdır” ifadelerini kullandı.
